teatr lalek założony w 1947 roku w Bielsku-Białej przez artystów plastyków Jerzego Zitzmana i Zenobiusza Zwolskiego. Jego siedzibą jest budynek przy ul. A. Mickiewicza 20 na Dolnym Przedmieściu, wzniesiony w 1935 r. jako żydowski dom kultury im. Chaima Nachmanna Bialika. W miejscu placu przed teatrem w latach 1881–1940 stała bielska synagoga.

Ze swoimi przedstawieniami Teatr Banialuka odwiedził kilkadziesiąt krajów świata, wśród nich Japonię, Chile i Stany Zjednoczone.

Od 1966 roku Banialuka jest organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej. W 2007 roku w konkursie wzięło 13 krajów: Francja, Niemcy, Iran, Portugalia, Słowacja, Włochy, Czechy, Serbia, Hiszpania, Austria, Bułgaria, Rosja i Polska. Teatr Lalek Banialuka wystąpiła poza konkursem i zaprezentował 3 przedstawienia: "Przemiana", "Królowa Śniegu" i "Antygona". Uczestniczyła również w wielu innych festiwalach teatralnych, m.in. w Edynburgu, Awinione, Cividale del Friuli, Nowym Jorku i Charleville-Mezieres oraz przeglądach, na których była wielkrotnie nagradzana.

Banialuka również organizuje warsztaty dla najmłodszej i nieco starczej publiczności, które są prowadzone przez doświadczonych aktorów.

Od 2005 r. dyrektorem Banialuki jest Lucyna Kozień, redaktor naczelna czasopisma "Teatr Lalek" i Członek Zarządu Polskiego Ośrodka Lalkarskiego POLUNIMA.

źródło: Wikipedia.org